علت برکناری برادر ناتنی علی شمخانی چه بود؟

 در سپهر سیاسی ایران، نام علی شمخانی، دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی، همواره با قدرت و نفوذ عجین شده است. اما در سال‌های اخیر، چهره‌ای دیگر از خانواده پرحاشیه شمخانی‌ها توجه رسانه‌ها و منتقدان را به خود جلب کرده است: عبدالعظیم شمخانی، برادر ناتنی علی شمخانی. جوان دهه شصتی که به مدد «ژن خوب» و شبکه‌ای از روابط سیاسی، در جایگاه سرپرستی فرمانداری اهواز قرار گرفت!

عظیم شمخانی برادر ناتنی علی شمخانی که دو ماه پیش به عنوان سرپرست فرمانداری اهواز منصوب شده بود، روز گذشته کنار رفت. این درحالیست که شهردار اهواز و برخی از مقامات این مجموعه نیز در پی مرگ احمد خالدی جوان اهوازی که در جریان درگیری با اجراییات شهرداری خودسوزی کرده و جان خود را از دست داد استعفا داده و یا برکنار شدند.

عبدالعظیم شمخانی کیست؟

عبدالعظیم شمخانی، متولد ۱۳۶۷، در کمتر از دو دهه توانست ساختار قدرت را با سرعتی غیرمعمول طی کند. این درحالی است که بسیاری از هم‌نسلان او، حتی با مدرک دانشگاهی و تجربه‌های تخصصی، هنوز در پست‌های کارشناسی یا مدیریتی میانی هستند، اما عبدالعظیم از ۲۲ سالگی پایش به سطوح بالای مدیریتی باز و به عنوان «نماینده دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در خوزستان» منصوب شد، سمتی که ارتباط مستقیمی با محسن رضایی دبیر وقت مجمع و چهره‌ای پرنفوذ در سیاست ایران، داشت.

تنها یک سال بعد، در ۲۳ سالگی به ریاست «اداره تبلیغات اسلامی خوزستان» رسید و همزمان «بازرس ویژه اداره کل بازرسی استانداری خوزستان» شد. جایگاهی که معمولاً به مدیران با تجربه و سابقه نظارتی داده می‌شود. این روند متوقف نشد و صعود برق آسای او تا جایی ادامه پیدا کرد که در ۲۵ سالگی به مدیرعاملی «سازمان زیباسازی شهرداری اهواز» رسید.

در پی این انتصابات پیاپی، عبدالعظیم شمخانی به سمت‌های مهم‌تری دست یافت، از جمله قائم مقامی شهردار اهواز، مدیرعاملی سازمان همیاری شهرداری‌های استان خوزستان و نهایتاً در شهریور ماه امسال، به عنوان سرپرست فرمانداری اهواز منصوب شد. جایگاهی که او را در خط مقدم اداره حساس‌ترین شهرستان جنوب ایران قرار داده است.

جدی‌ترین انتقاد‌ها به عبدالعظیم شمخانی

یکی از جدی‌ترین انتقاد‌ها به عبدالعظیم شمخانی، سطح تحصیلات اوست. محمد صدرالساداتی، فعال سیاسی، در اینستاگرام خود نوشته بود: «پدیده‌ای به نام عبدالعظیم شمخانی در دایره نزدیکان آقای شمخانی مطرح شده است.» او در پست دیگری در سال ۱۳۹۷ از این موضوع انتقاد کرده بود که چگونه فردی با تحصیلاتی در حد دیپلم (یا حتی پایین‌تر) می‌تواند مسئولیت‌هایی، چون مدیریت سازمان زیباسازی یا معاونت خدمات شهری را بر عهده بگیرد و بر هزاران نفر نیروی متخصص نظارت کند؟

همچنین، برخی منابع غیررسمی ادعا کرده‌اند که او نه‌تنها دیپلم ندارد، بلکه مدرک تحصیلی‌اش به گفته آنها تنها «سوم راهنمایی» است، هرچند این ادعا همچنان اثبات نشده، اما عدم شفافیت در رزومه تحصیلی او باعث شده همواره سایه‌ای از تردید بر کارنامه‌اش وجود داشته باشد. این مسأله در فضای عمومی به نمادی از بحران شایسته‌سالاری در نظام اداری ایران بدل شده است.

نفوذ علی شمخانی تا محسن رضایی

کارنامه عبدالعظیم شمخانی را نمی‌توان بدون در نظرگرفتن نفوذ برادر ناتنی‌اش، علی شمخانی و محسن رضایی مورد بررسی قرار داد. علی شمخانی، با سابقه فرماندهی در سپاه و وزارت دفاع، سال‌ها یکی از چهره‌های پرقدرت نظام بوده و حتی امروز که از دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی کنار رفته نیز همچنان در معادلات پشت پرده اثرگذار است.

یکی از نشانه‌های این شبکه نفوذ، انتصاب عبدالعظیم در آبان ۱۴۰۰ به عنوان سرپرست دفتر امور روستایی و شورا‌های استانداری البرز بود؛ انتصابی که درست در روز‌های پایانی دولت صورت گرفت، در حالی که معاون اول رئیس‌جمهور وقت دستور داده بود هرگونه جابجایی مدیریتی متوقف شود. با این حال، این حکم صادر شد و نشان داد که پشت پرده قدرت، همچنان حمایت‌های ویژه‌ای برای او وجود دارد.

 خانواده‌ شمخانی همیشه در کانون حاشیه

خاندان شمخانی در دهه‌های اخیر، همواره نامشان در کنار قدرت و جنجال برده شده است. علی شمخانی به عنوان یک چهره امنیتی و سیاسی مطرح، بار‌ها در کانون تحولات کلان کشور بوده و بار‌ها هم به واسطه فعالیت‌های اقتصادی فرزندانش حاشیه‌ساز شده است. این بار هم عبدالعظیم شمخانی که برخی منتقدان او را «پدیده» سیاسی توصیف می‌کنند و با صعودی غیرمعمول، به موضوع روز رسانه‌ها و افکار عمومی بدل شده بود، حالا کنار رفته است. وی اکنون در سیاهه طولانی مسائل مبهم و پیچیده خاندان شمخانی قرار گرفته است.