عارف ماندنی شد؟!
روزنو :هنوز حواشی پرونده انتصاب اسماعیل سقاب‌اصفهانی و ماجرای شکست یا ادامه سیاست وفاق ملی دولت چهاردهم به پایان نرسیده بود که حاشیه‌ای دیگر گریبان‌گیر دولت پزشکیان شد؛ حاشیه‌ای از جنس استعفا و خروج احتمالی محمدرضا عارف از کابینه. چند روز پیش از سفر معاون اول رئیس‌جمهور به روسیه، خبری مبنی بر استعفای او از دولت از سوی روزنامه اینترنتی «فراز» منتشر شد؛ که الیاس حضرتی، رئیس شورای اطلاع‌رسانی دولت، آن را تکذیب کرد.
در این میان، برخی از اعضای دولت، طرح ایده استعفای عارف را به تندرو‌هایی نسبت می‌دهند که در تلاش‌اند اهمیت سفر او به روسیه را تقلیل دهند. به گزارش روز نو چنان‌که علیرضا خامسیان، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر معاون اول رئیس‌جمهور، در توئیتی نوشت: «سفر دکتر عارف به مسکو برای شرکت در اجلاس شانگهای، یکی از مهم‌ترین سفر‌های دیپلماتیک مقام ارشد دولت بعد از اسنپ‌بک محسوب می‌شود. حال، در آستانه این سفر، عده‌ای که درکی از منافع ملی ندارند با خبرسازی به دنبال حاشیه‌سازی برای دولت هستند؛ به چه قیمتی؟ حرمت رسانه و روزنامه‌نگاری را پاس دارید.».
اما در حالی که تصور می‌شد پس از تکذیب این خبر، حواشی مربوط به عارف کمرنگ شود، اکنون این مسئله رنگ و بوی جدی‌تری به خود گرفته است؛ تا جایی که هم او و هم اطرافیانش سکوت پیشه کرده‌اند و دیگر خبری از تکذیبیه‌های صریح روز‌های گذشته دولتمردان نیست. از سوی دیگر، اختلافات میان دولتمردان، مختص دولت پزشکیان نیست و در همه دولت‌های پیشین مسبوق به سابقه بوده است.
با این حال، در شرایطی که این روز‌ها بحث شکاف میان دولت پزشکیان و یاران اصلاح‌طلبش شدت گرفته، طرح استعفای عارف و خروج او از دولت به این شکاف دامن بیشتری می‌زند. خاصه آنکه پس از انتصاب او به‌عنوان معاون اول، برخی او را زعیم اصلاح‌طلبان در دولت می‌دانستند؛ اما تعداد اندک اصلاح‌طلبان در دولت، فاصله گرفتن این روز‌های ادبیات پزشکیان با اصلاح‌طلبی و تشدید شکاف میان یاران، برخی را به این نتیجه رسانده که او علاقه‌ای به تأثیرگذاری سیاسی در مسائل روز کشور ندارد و به همین علت حامیان اصلی دولت، چون علی طیب‌نیا، محمدجواد آذری‌جهرمی و محمدجواد ظریف یا سوار قطار دولت نشدند یا نیامده، از آن پیاده شدند.
قالیبافی‌ها به میدان آمدند
هرچند عارف و اطرافیانش در برابر خبر و شایعه‌های مربوط به استعفا سکوت کرده‌اند که نشان از استراتژی همیشگی او دارد، اما در مقابل، رسانه‌های نزدیک به محمدباقر قالیباف بر این خبر دامن می‌زنند؛ روز چهارشنبه روزنامه صبح نو در گزارشی نوشت: «عارف، با سابقه مدیریتی و تجربه طولانی در سطوح اجرایی، در موقعیتی در دولت چهاردهم قرار گرفته که احساس می‌کند نقش او به‌عنوان معاون اول محدود شده و تصمیمات عمده بدون هماهنگی با او گرفته می‌شود.»
این روزنامه حتی علت استعفا را اختلافات با قائم‌پناه و حاجی‌میرزایی عنوان کرده و مدعی شده بود که رئیس‌جمهور هنوز با این استعفا موافقت نکرده است. این ادعا‌ها در حالی منتشر شد که انتشار عکسی از چهره خندان حاجی‌میرزایی، عارف و پزشکیان در جلسه هیأت دولت روز چهارشنبه قابل تأمل بود. با این حال، رسانه‌های نزدیک به رئیس مجلس همچنان بر طبل اختلافات میان عارف و قائم‌پناه می‌کوبند.
روز گذشته نیز روزنامه خراسان در گزارشی به جزئیاتی از اختلافات میان دو معاون مهم رئیس‌جمهور پرداخت. این روزنامه که تیتر «جعفر ولش کن» را برگزیده بود، گریزی هم به اظهارات مسعود پزشکیان در مردادماه زد؛ زمانی که در جریان یک سفر استانی و هنگام سخنرانی محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی دولت، پس از تعریف و تمجید او از رئیس‌جمهور، پزشکیان با قطع سخنانش گفته بود: «ول کن، جعفر! حرفت را ادامه بده.»
روزنامه اصولگرای خراسان در این گزارش با اشاره به رابطه و رفاقت دیرینه قائم‌پناه و پزشکیان، او را «مشاوری در سایه» معرفی کرده بود که مانع ورود برخی چهره‌های شاخص مانند ظریف، طیب‌نیا و آذری‌جهرمی به دولت شده است؛ با این وجود این روزنامه به نقش قالیباف در خالی کردن پشت دولت در ماجرای کنار رفتن ظریف اشاره‌ای نداشت. خراسان همچنین طرح استعفای عارف را «یک پیام سیاسی مهم و هشداری نسبت به برهم خوردن تعادل در هسته دولت و انباشت نارضایتی در سطحی که نباید نادیده گرفته شود» دانست.
با این حال، اگرچه انگیزه‌های جریانات نزدیک به قالیباف از پررنگ نشان دادن اختلافات درونی دولت و کناره‌گیری عارف پنهان است، اما برخی گمانه‌زنی‌ها حکایت از این دارد که آنها در تلاش‌اند تا تمرکز دولت را به سمت حواشی داخلی برده و مانع انسجام اصلاح‌طلبان در کابینه شوند. در واقع، با این اقدام می‌توانند قدرت جریان‌های میانه‌رو و اصلاح‌طلب در دولت کاهش بدهند و موقعیت‌های خود را در کابینه تقویت کنند و در ادامه سهم خواهی بیشتری از دولت داشته باشند؛ بخصوص که ۴ وزیر کابینه در آستانه استیضاح با حمایت تندرو‌ها در مجلس هستند.
فاصله گرفتن دولت از مشی اصلاح‌طلبی؟
اگرچه مسعود پزشکیان به‌عنوان کاندیدای اصلاح‌طلب و با پشتیبانی آنان به ریاست جمهوری رسید، اما به تدریج و با دادن سهمیه‌های مختلف به افراد جناح مخالف دولت، به نظر می‌رسد از مشی اصلاح‌طلبی خود فاصله گرفته و باعث نارضایتی اعضای اردوگاه اصلاح طلبان شده است. هرچند رئیس‌جمهور بار‌ها بر وفاق ملی تأکید کرده، اما برخی معتقدند آنچه این روز‌ها از سوی پزشکیان مشاهده می‌شود، وفاق با مخالفان دولت است و نه وفاق با مردم و نه حتی پایبندی به شعار‌های انتخاباتی خود.
در این میان، عارف یکی از مهم‌ترین چهره‌ها است که بیرق اصلاح‌طلبی را در دولت نگه داشته است. اگر فرض بر خروج او از دولت باشد، پزشکیان در ۱۵ ماهی که از آغاز دولتش می‌گذرد، حامیان اصلی خود را از دست داده و با نفوذ تندرو‌ها در دولت، احتمال شکست زودهنگام شعار «وفاق» و مواجهه با مشکلات جدی‌تر در ادامه ریاست‌جمهوری‌اش بالا خواهد رفت.
به بیان دیگر، خروج احتمالی عارف از کابینه می‌تواند به ایجاد شکاف اصلاح‌طلبان با دولت منجر شود و روز به روز آن را عمیق‌تر کند. از سوی دیگر، رسانه‌های وابسته به رقبای انتخاباتی پزشکیان، با برجسته کردن اختلافات، تمرکز دولت را به سمت حواشی داخلی می‌برند و میانه‌رو‌ها و اصلاح‌طلبان را تضعیف می‌کنند. در این شرایط، ادامه کارآمدی دولت تا حد زیادی به توانایی پزشکیان در مدیریت این اختلافات و حفظ حمایت حامیان اصلی بستگی دارد.
