عراقچی: امکان یک توافق «عادلانه هسته‌ای» وجود دارد
روزنو :وزیر امور خارجه ایران بیان کرد: امکان یک توافق عادلانه هسته‌ای وجود دارد ولی امریکایی‌ها درخواست‌های غیر منطقی و زیاده خواهانه دارند و شروطی را می‌گذارند که نه تنها از نظر ما بلکه از نظر هیچ انسان عاقلی قابل قبول نیست. هر موقع به نقطه‌ای رسیدند که آمادگی یک مذاکره منصفانه از موضع برابر داشته باشند، ما شروع مجدد مذاکره را بررسی می‌کنیم.
سید عباس عراقچی در گفت وگوی اختصاصی با شبکه خبری الجزیره به مسائلی از جمله مذاکرات هسته‌ای، رویکرد آمریکا، فعال شدن مکانیسم ماشه، مواضع چین و روسیه در این باره، جنگ ۱۲ روزه و … پرداخته است که مشروح آن را می‌خوانید:
الجزیره: امروز همگان از بازگشت جنگ بیمناک هستند و گزارش‌های رسانه‌ای و تحلیل‌های سیاسی بعضا حاکی از احتمال وقوع مجدد جنگ است. آیا شما انتظار وقوع جنگ مجددی را دارید؟
عراقچی: خیلی روشن است که ما برای هر وضعیتی آمادگی داریم. احتمال جنگ از سوی رژیمی جنگ‌طلب که جنگ‌های متعدد در منطقه ما ایجاد کرده و آخرین مورد آن حمله به کشور دوست و برادر ما قطر بود، مورد انتظار هست و کسی نمی‌تونواند آن را انکار کند. ولی ما کاملاً برای هر وضعیتی آمادگی داریم.
من به جرأت و با اطلاع می‌توانم بگم که ما حتی از قبل از جنگ ۱۲ روزه آماده‌تر هستیم. هم به لحاظ امکانات، هم به لحاظ اطلاعات و هم به لحاظ انگیزه و روحیه. اگر آنها تجربه شکست خورده جنگ ۱۲ روزه راتکرار نمایند؛ همان نتیجه را خواهند گرفت.
یک تجربه شکست خورده نتیجه‌ای جز شکست مجدد ندارد. رژیم اسرائیل در جنگ ۱۲ روزه به هیچ یک از اهداف خود نرسید و اگر باز هم آن تجربه شکست خورده را تکرار کنند؛ با همان نتایج مواجه خواهند شد مضاف بر اینکه ما این بار آماده‌تر هستیم. به‌خصوص که نقاط ضعف خود و نقاط ضعف دشمن را در جنگ ۱۲ روزه به خوبی شناسایی کرده‌ایم و اکنون با قدرت بیشتری می‌توانیم عمل کنیم.
الجزیره: نقاط ضعفی که به آن اشاره کردید؛ چه مواردی هستند؟
عراقچی: برخی از این موارد به تاکتیک‌های جنگی مربوط است. ولی برای ما روشن شد که سیستم پدافند هوایی اسرائیل کاملاً قابل رسوخ هست و اگرچه توسط کشور‌های دیگری هم به آنها کمک شد و لایه‌های متعددی وجود داشت، ولی موشک‌های ما توانستند به این سیستم رسوخ کنند.
ما به لحاظ فنی اکنون تجربیات بهتری داریم. برای اولین بار موشک‌های ما در یک جنگ واقعی آزمایش شدند و امتحان خود را پس دادند و اکنون بخوبی آگاهی داریم که چگونه آنها را دقیق‌تر و با قدرت بیشتر شلیک کنیم.
گاهی رژیم اسرائیل مدعی می‌شود که در طول جنگ ۱۲ روزه فضای ایران در اختیار هواپیما‌های اسرائیلی بوده است. ولی قسمت دوم داستان را بیان نمی‌کنند که فضای اسرائیل هم در اختیار موشک‌های ایران بود و آنها نتوانستند دفاع موثری را انجام دهند. ما اکنون به مراتب با تجربه‌تر هستیم و در آمادگی بهتری قرار داریم؛ لذا اگر آنها آن تجربه را تکرار کنند، حتماً با نتایج بدتری مواجه خواهند شد.
الجزیره: آیا تحول چشمگیری در مورد تعداد و کیفیت موشک‌های ایران اتفاق افتاده است؟
عراقچی: تحول از همه جهات صورت گرفته است.
– الجزیره: آیا پیش بینی می‌کنید که اگر دوباره جنگی شکل بگیرد؛ به یک جنگ گسترده منطقه‌ای بدل خواهد شد یا آنکه شبیه جنگ گذشته صرفا یک جنگ‌هایی است؟
عراقچی: هر جنگی شکل خودش را دارد. من البته به‌عنوان یک دیپلمات دوست دارم از دیپلماسی صحبت کنم نه از جنگ.
آمادگی ما برای جنگ در حقیقت بهترین عامل برای جلوگیری از جنگ است. اگر شما برای جنگ آماده باشید حتماً جنگ را از خودتان دور خواهید کرد و من از آمادگی ایران صحبت می‌کنم به این دلیل که نباید جنگی رخ دهد، چون تبعات آن می‌تواند برای همه در منطقه سنگین باشد.
ما در نوبت قبل خیلی تلاش کردیم که ابعاد منطقه‌ای جنگ را کنترل کنیم. اگرچه رژیم اسرائیل تلاش کرد که جنگ را به خلیج فارس بکشاند آن هم با حمله‌ای که به تأسیسات نفتی و پتروشیمی ما در خلیج فارس انجام داد.
با این حال ما تمام تلاش خود را کردیم که ابعاد جنگ را کنترل کنیم و فکر می‌کنم موفق هم شدیم. البته که در آینده معلوم نیست چگونه خواهد شد.
ما هیچ علاقه‌ای به جنگ و گسترش جنگ نداریم. ولی با یک رژیم جنگ‌طلب مواجه هستیم. یک رژیم جنگ‌طلب که آمادگی دارد جنگ را به همه نقاط منطقه بکشاند.
فکر می‌کنم تجربه قطر تجربه بسیار مهمی بود که همه منطقه آن را مشاهده کرد. تجربه سوریه، لبنان و یمن هم وجود دارد و تهدیداتی که رژیم صهیونیستی علیه بقیه کشور‌های منطقه داشته است. این رژیم حرف از اسرائیل بزرگ می‌زند که معنای آن چشم داشتن به خاک بسیاری از کشور‌های منطقه است؛ بنابراین ما با یک رژیم جنگ‌طلب و استیلاطلب بر منطقه مواجه هستیم و برای مقابله با آن باید همه‌جوره آماده باشیم. این آمادگی هم شامل آمادگی نظامی هست و هم شامل آمادگی‌های دیپلماتیک.
ما در طول یک سال گذشته سیاست حسن همسایگی را انتخاب کردیم و روابط خود را به‌ویژه در منطقه خلیج فارس به‌سرعت و با شدت زیاد گسترش دادیم. بعد از جنگ ۱۲ روزه هم در طول چند ماه گذشته به همین ترتیب عمل کردیم. ما الان فهم بسیار بهتری را در منطقه نسبت به همسایگان خود و کشور‌های منطقه داریم و یک درک کاملا مشترک در این زمینه وجود دارد.
یک تحول بسیار بزرگ رخ داده مبنی بر اینکه کل منطقه الان فهمیده است که دشمن واقعی اکنون چه کسی می‌باشد و همه تبلیغاتی که سابق بر این انجام می‌شد تا ایران را به‌عنوان تهدید یا به عنوان دشمن معرفی کند اکنون رنگ باخته است. من گا‌ها به دوستان خودم می‌گویم که آقای نتانیاهو یک جنایتکار جنگی است که از انجام هیچ جنایتی فروگذار نکرده ولی یه کار مثبت هم انجام داده است که به همه منطقه ثابت کرد دشمن اصلی اسرائیل است و نه ایران یا هیچ کشور دیگری در منطقه. اکنون این ادراک بخوبی در منطقه وجود دارد.
الجزیره: شما مطرح کردید که اسرائیل اکنون دشمن اصلی در منطقه است. شما پیامی را از طریق آقای پوتین دریافت کردید مبنی بر اینکه نتانیاهو به دنبال راه اندازی یک جنگ جدید علیه ایران نیست. لطفا ارزیابی خود را در ارتباط با آن بیان بفرمایید؟
عراقچی: ما به هیچ‌وجه به هیچ یک از گفته‌های مقامات رژیم اسرائیل اطمینان نمی‌کنیم و همیشه احتمال فریب‌کاری را می‌دهیم. دوستان ما در روسیه این پیام را به ما منتقل کردند و البته خودآن‌ها هم نسبت به صحت کلام نتانیاهو تردید داشتند؛ لذا ما این پیام را شنیده‌ایم ولی آمادگی‌های ما همچنان به قوت خود باقی است و حتی ارتقا هم پیدا کرده است.
الجزیره: جنگ گذشته در میانه مذاکرات با طرف آمریکایی آغاز شد لذا می‌توان گفت به نوعی غافلگیرکننده بوده است؟
عراقچی: متأسفانه همانطور که شما گفتید عدم اطمینان نسبت به آمریکا یک مسئله بسیار جدی و مهم است. نسبت به رژیم اسرائیل که هیچگاه ما اطمینان نداشتیم و نخواهیم داشت. ولی در مورد آمریکا متاسفانه تجربیات بسیار منفی و بدی را پیدا کردیم.
ما یک بار در سال ۲۰۱۵ به توافق برجام با کشور‌های پنج به اضافه یک رسیدیم و ایران به‌صورت کامل تعهدات خود را اجرا کرد ولی آمریکا بدون هیچ دلیلی خارج شد. در زمان دولت شهید رئیسی یک توافق دیگر با آمریکا انجام شد که پول‌های ایران در کره جنوبی در مقابل زندانیان آمریکایی آزاد شوند. ما به تعهد خودمان عمل کردیم ولی آمریکا به تعهد خود عمل نکرد. پول‌ها تنها از کره به قطر منتقل شد و دوباره مسدود گردید.
در سال جاری نیز همانطور که شما گفتید ما وارد مذاکره با امریکا شدیم، پنج دور مذاکره کردیم و برای دور ششم تاریخ ۱۵ ژوئن را تنظیم کرده بودیم که دور روز قبل از این تاریخ اسرائیل به ما حمله کرد و ما اطمینان داریم این حمله با چراغ سبز امریکا انجام شد. همانطور که ترامپ بعدا اعتراف کرد ما در این قضیه نقش داشته‌ایم، و بعد از مردم تهران درخواست کرد شهر را تخلیه کنند و تسلیم بی قید و شرط را مطرح کرد. بعد هم امریکا ملحق شد و هواپیما‌های امریکا تاسیسات صلح آمیز هسته‌ای ما را بمباران کردند. این نتیجه مذاکره ما با امریکا بوده که تا الان انجام دادیم.
در قضیه اسنپ بک هم مجددا هم با اروپایی‌ها و هم با امریکایی‌ها مذاکره داشتیم. اما با درخواست‌های غیرمنطقی و زیاده خواهانه آنها مواجه شدیم و هیچ توافقی انجام نشد و آنها اسنپ بک را از دید خودشان انجام دادند؛ و در مقابل از دیدروسیه و چین و چهار عضو دیگر شورای امنیت این کار انجام نشده است. همچنین ۱۲۰ کشور عضو جنبش عدم تعهد هم از موضع ایران، چین و روسیه حمایت کردند؛ بنابراین یک دوگانگی در جامعه بین المللی و در شورای امنیت نسبت به موضوع اسنپ بک ایجاد شده است.
الجزیره: آیا این جنگ، یک جنگ اسرائیلی یا یک جنگ آمریکایی بود یا هر دوی آنها؟
عراقچی: هر دو! حتما اراده امریکا وقتی اسرائیل حمله کرد، پشت سر این جنگ بود، ما معتقدیم اسرائیل بدون اجازه امریکا نه می‌توانست این کار را انجام دهد و نه در آینده می‌تواند انجام دهد؛ و بعد هم اینکه آمریکا عملا خودش وارد جنگ شد؛ بنابراین این یک جنگ امریکایی -اسرائیلی بود که علیه ما صورت گرفت.
الجزیره: موضع شما در ارتباط با اسنپ بک و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل جه می‌باشد؟
عراقچی: همانطور که شما می‌دانید و من توضیح دادم در مورد اسنپ بک در شورای امنیت و در جامعه بین الملل یک اختلاف نظری وجود دارد. روسیه و چین به عنوان دو عضو دائم شورای امنیت معتقدند که اسنپ بک اتفاق نیفتاده است و عمل اروپایی‌ها غیرقانونی بوده است. چهار عضو دیگر شورای امنیت نیز با ایده اسنپ بک همراهی نکردند. از آن طرف در جامعه بین المللی بیش از ۱۲۰ کشور عضو جنبش عدم تعهد از موضع ایران، چین و روسیه حمایت کردند؛ بنابراین الان در شورای امنیت با یک سردرگمی مواجه هستیم که آیا اسنپ بک صورت گرفته یا نه؟ آیا تحریم‌های گذشته برگشته یا نه؟ این نشان می‌دهد که یک اجماع درست و کامل در جامعه بین المللی نسبت به موضوع تحریم ایران وجود ندارد. الان یک چالش حقوقی و سیاسی در شورای امنیت در جریان است؛ و نظرات روسیه و چین در تقابل با بقیه اعضای دائم شورای امنیت قرار دارد.
الجزیره:، اما از نظر قانونی نمی‌توان این اسنپ بک را وتو کرد و بازگشت تحریم‌ها صورت می‌گیرد. پاسخ شما چه خواهد بود؟
عراقچی: نکته همین جا است؛ ما معتقدیم که سه کشور کشور‌های اروپایی از نظر قانونی، حقوقی و سیاسی اجازه اسنپ بک را نداشتند و لذا از نظر ما، روسیه و چین کاری که انجام دادند غیرقانونی است؛ و باز هم از نظر ما، چین و روسیه تحریم‌های بین المللی بازنگشته‌اند.
الجزیره: آیا فکر می‌کنید روسیه و چین خود را پایبند به این تحریم‌های بین المللی خواهند دانست؟
عراقچی: خود آنها گفتند که پایبند نیستند، آنچه در عمل اتفاق می‌افتد در سال‌های آینده مشخص خواهد شد. اما در نامه مشترک چین، روسیه و ایران به شورای امنیت تصریح شده است که بازگشت تحریم‌ها را قبول ندارند.
الجزیره: اروپایی‌ها کاملا در مواضع خود وابسته به آمریکا هستند و آژانس بین المللی انرژی اتمی هم همین طور. موضوع اکنون در واشنگتن باید حل شود، اما واشنگتن شروط زیادی برای مذاکره از جمله غنی سازی صفر و برنامه موشکی ایران را دارد. موضع شما در ارتباط با مذاکره با آمریکا چیست؟
عراقچی: موضع ما خیلی روشن است و همیشه هم همین موضع را داشته‌ایم؛ ما در خصوص صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای خودمان اطمینان داریم و در این مورد حاضریم با هر کشوری مذاکره کنیم که این اطمینان را نشان دهیم. اگر سوال یا نگرانی وجود دارد، در قالب مذاکره و رسیدن به راه حل اطمینان بخش این نگرانی‌ها را برطرف کنیم. همان کاری که ما در توافق ۲۰۱۵ انجام دادیم. در آن زمان ایران و پنج کشور عضو شورای امنیت به علاوه آلمان از توافقی که انجام شد، خیلی راضی بودند. در آن توافق ما قبول کردیم اقدامات اطمینان بخش نسبت به صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود را انجام دهیم و در مقابل تحریم‌ها نیز برداشته شوند. در آن زمان همه دنیا این توافق را جشن گرفتند، امریکا و سه کشور اروپایی و همه دنیا کاملا راضی بودند. اما توافق را چه کسی بهم زد؟ آمریکا بهم زد، آن هم بدون هیچ دلیلی. الان هم ما برای مذاکرات عادلانه و از موضع برابر و براساس قاعده برد-برد و منافع متقابل کاملا آماده‌ایم.
از نظر من توافق در موضوع هسته‌ای کاملا امکان پذیر است و هیچ لکنی وجود ندارد.
الجزیره: در سال ۲۰۱۵ توافق هسته‌ای منعقد شد و آمریکا در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد. ما شاهد میانجی گری عمان در دور جدید مذاکرات بین شما و آمریکا بودیم. اکنون در میز مذاکرات بین شما و امریکا چه موضوعی وجود دارد؟
عراقچی: ما هنور آمادگی داریم براساس منافع متقابل وارد مذاکره شویم. فرمولی که سال ۲۰۱۵ به کار گرفته شد هنوز هم می‌تواند به کار گرفته شود. آن فرمول این بود که، ایران در خصوص برنامه هسته‌ای خودش اعتماد سازی می‌کند و در مقابل نیز تحریم‌ها برداشته می‌شود. ایران براساس همین موضع وارد مذاکره شد و موضع مذاکره هم فقط هسته‌ای است. ما در مورد توان موشکی خودمان با هیچ کس مذاکره نمی‌کنیم. دلیلی وجود ندارد در مورد امنیت خودمان با کسی مذاکره کنیم. در خصوص سایر مسائل هم به نظر ما زمینه‌ای برای مذاکره وجود ندارد؛ لذا پاسخ من کاملا روشن است؛ برای یک توافق عادلانه هسته‌ای همه جور امکان وجود دارد ولی امریکایی‌ها درخواست‌های غیر منطقی و زیاده خواهانه دارند و شروطی را می‌گذارند که نه تنها از نظر ما بلکه از نظر هیچ انسان عاقلی قابل قبول نیست. هر موقع به نقطه‌ای رسیدند که آمادگی یک مذاکره منصفانه از موضع برابر داشته باشند، ما شروع مجدد مذاکره را بررسی می‌کنیم.
الجزیره: در واشنگتن پست به نقل از یک مقام مسئول آمریکایی ذکر شده است که آمریکا چهار شرط اساسی برای مذاکره با ایران دارد شامل اینکه مذاکرات باید مستقیم باشد؛ غنی سازی به صفر برسد؛ برنامه موشکی ایران محدود شود و ایران از حمایت‌های منطقه‌ای خود از جمله از حزب الله، حوثی‌ها و مقاومت فلسطین دست بردارد. شروط شما برای چنین مذاکراتی چیست؟
عراقچی: آنچه شما از شروط آمریکا و این روزنامه نقل کردید، اثبات حرف من بود که آمریکایی‌ها شروط غیر عاقلانه و غیرعادلانه دارند و این شروط اصلا شدنی نیست. اگر مثل سال ۲۰۱۵ آمادگی یک مذاکره منطقی را داشته باشند، قضیه فرق می‌کند.
غنی سازی صفر امکان ندارد. غنی سازی دستاورد دانشمندان ایرانی هست و ما برای آن سال‌ها زحمت کشیدیم و دانشمندان ما در گذشته ترور شدند. الان که برای این غنی سازی یک بار هم جنگیدیم، ۱۲روز جنگ به ما تحمیل شده و بیش از هزار شهید داده‌ایم، چه دلیلی دارد که ما غنی سازی صفر را قبول کنیم؟ چیزی که آنها در جنگ به دست نیاوردند در مذاکره هم نمی‌توانند به دست بیاورند.
در مورد مسئله موشکی اگر شما سوال کنید به شما خواهند گفت که هیچ انسان عاقلی خودش را خلع سلاح نمی‌کند. برای چه ما در مورد موشک هایمان مذاکره کنیم در حالی که همین جنگ دوازده روزه اثبات کرد که دفاع از ایران منوط به موشک‌های ما هست و موشک‌های ما نقش مهمی را در دفاع از ایران داشتند؛ بنابراین درخواست‌های غیر عاقلانه ما را به هیچ جایی نمی‌رساند. مذاکره مستقیم و غیر مستقیم هم که اشاره کردند، در روابط بین الملل هیچ فرقی بین مذاکره مستقیم و غیرمستقیم نیست، امریکا خودش در شرایط مختلفی میانجی مذاکره بین کشور‌های مختلف بوده است؛ بنابراین اینکه مذاکره باید مستقیم یا غیرمستقیم باشد یک بهانه جویی از طرف امریکا است.
من مجددا تکرار می‌کنم براساس فرمولی که ما سال ۲۰۱۵ به توافق رسیدیم اطمینان سازی در مورد ماهیت صلح آمیز برنامه هسته‌ای در مقابل رفع تحریم کماکان امکان اجرایی شدن دارد.
الجزیره: چرا شما با آمریکا مذاکرات مستقیم انجام نمی‌دهید؟
عراقچی: کشور‌های زیادی هستند که به دلایل مختلف از جمله دلایل تاریخی و سیاسی حاضر نیستند با هم مذاکره مستقیم کنند. ما یکبار مذاکره مستقیم با امریکایی‌ها کرده‌ایم، و نتیجه هم نگرفته‌ایم. اگر آنها در این خصوص جدیت داشته باشند در مذاکره غیرمستقیم هم می‌شود نتیجه گرفت؛ بنابراین خیلی روی شکل مذاکره نباید تمرکز کرد بلکه باید روی محتوا تمرکز کنیم. ما به دلیل تجربه‌های خودمان اطمینان نداریم و همچنین علاقه‌ای هم به مذاکره مستقیم نداریم. ولی مذاکره غیر مستقیم هم می‌تواند ما را به همان نتیجه برساند.
الجزیره: اکنون ایران به فنآوری غنی سازی ۶۰ درصد رسیده و ۴۰۰ کیلوگرم موارد با غنای ۶۰ درصد در اختیار دارد. این مواد الان کجا هستند؟
عراقچی: آنها در همان جایی که هستند که قبل از حمله قرار داشتند. از قبل جنگ ما به آنها دست نزده‌ایم. بیشتر آنها زیرآوار‌ها هستند یا بهتر است بگوییم تقریبا همه آنها زیر آوار هستند و ما قصدی برای خارج کردن آنها از زیر آوار نداریم تا زمانی که شرایطش مهیا شود. البته اطلاعی هم نداریم که از این میزان ۴۰۰ کیلو چه مقدارش سالم است و چه مقدارش از بین رفته است و تا وقتی آنها را از زیر آوار خارج نکنیم هم اطلاعی نخواهیم داشت. آنها همانجایی که قبل از حمله بودند هنوز هم همانجا هستند.
الجزیره: میزان خسارات حمله آمریکا به تاسیسات هسته‌ای شما چه میزان بوده است؟
عراقچی: خسارت‌ها زیاد است، ساختمان‌ها از بین رفتند، تجهیزات و ماشین‌های ما از بین رفتند ولی تکنولوژی از بین نرفته است. تکنولوژی را با بمب نمی‌شود از بین برد. از آن مهم‌تر اراده ما هم از بین نرفته است و حتی بعد از جنگ بیشتر هم شده است.
الجزیره: بسیاری از دانشمندان و همچنین فرماندهان نظامی شما هم ترور شده‌اند.
عراقچی: تعدادی از دانشمندان هسته‌ای ما شهید شدند ولی صنعت هسته‌ای ایران، صنعت بسیار بزرگی است و تعداد دانشمندان و تکنسین‌ها و افراد متخصص ما بسیار زیاد است مثل فرماندهان نظامی ما. شما شاهد بودید که وقتی بخشی از فرماندهان نظامی ما روز اول به شهادت رسیدند، بلافاصله جایگزین شدند و افراد جایگزین کار خودشان را شروع کردند و ما از همان شب اول واکنش‌های خودمان و حملات متقابل را شروع کردیم.
یک سخن بسیار زیبایی از امام خمینی هست که؛ «هر پرچمی از دست توانای سرداری بیفتد سردار دیگری آن را برداشته و به میدان می‌آید.» این همان چیزی است که در همین جنگ ۱۲ روزه نیز اتفاق افتاد.
الجزیره: در ارتباط با نتایح جنگ ۱۲ روزه دو ارزیابی صورت می‌گیرد؛ اول اینکه ایران قدرتمندتر از گذشته خود را نشان داد و ارزیابی دوم اینکه ایران در تقابل با اسرائیل و آمریکا ضعیف ظاهر شد. ارزیابی جنابعالی چیست؟
عراقچی: من فکر می‌کنم همه دنیا بخشی از قدرت ما را در جنگ دوازده روزه مشاهده کردند. ما علیرغم ضرباتی که روز اول رژیم اسرائیل به صورت غافلگیرانه بر ما وارد کرد، بلافاصله توانستیم پاسخ بدهیم و در حالی که روز‌های اول آقای ترامپ توئیت کردکه باید تسلیم بی قید و شرط صورت بگیرد، اما در روز دوازدهم خود آنها آتش بس بلاشرط را مطرح کردند. این نشان می‌دهد ایران بسیار قوی‌تر از چیزی است که آنها فکر می‌کردند. به خصوص انسجام ملی و ایستادگی مردم پشت سر حکومت یک غافلگیری مهم برای همه دنیا بود. ما از جنگ درس‌های زیادی در حوزه‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی گرفتیم و اگر مجددا جنگی صورت بگیرد می‌توانم بگویم ما آماده‌تر هستیم.
الجزیره: آیا شما قبل از وقوع حمله، احتمال آن را در ارزیابی‌های خود داشتید؟
عراقچی: ما خبر داشتیم و تمام اطلاعات ما حاکی از این بود که ارتش اسرائیل با همکاری نیرو‌های نظامی امریکا در منطقه در حال آماده شدن برای یک جنگ هستند. ما تمام تحرکات آنها را زیر نظر داشتیم. البته در بعضی تاکتیک‌ها غافلگیر شدیم، ولی در اصل جنگ نه. به همین دلیل بود از همان روز اول توانستیم آمادگی لازم برای دفاع را پیدا کنیم. در بخشی هم که غافلگیر شدیم شاید کسی فکر نمی‌کرد رژیم اسرائیل تا این میزان جنایتکار باشد که فرماندهان نظامی ما را در منزلشان، در حالی که در حال انجام وظیفه نبودند و همراه خانواده هایشان به شهادت برساند.
الجزیره: آیا جنابعالی شخصا در معرض حمله در دوران جنگ قرار داشتید؟
عراقچی: در طول جنگ دوازده روزه همه جور احتمالی بود. من کل دوازده روز را در سرکار و در دفترم بودم و تلاش‌های بین المللی را برای اثبات مشروعیت و حقانیت مردم ایران در دفاع از خود انجام می‌دادم و طبیعتا خطر هم وجود دارد.
الجزیره: اخیرا معاون سیاسی شما سفری به عمان داشت. آیا این سفر در راستای بازگشت به مذاکرات صورت پذیرفته است؟
عراقچی: این یک سفر دیپلماتیک معمولی بود. ما جلسات دوره‌ای گفت‌و‌گو‌های سیاسی با عمان و خیلی از کشور‌های دیگر داریم. الان نوبت این گفت‌و‌گو‌ها در مسقط بود که معاون من به مسقط رفتند و گفت‌و‌گو‌های بسیار خوبی در مورد اوضاع منطقه و روابط دوجانبه داشتند؛ لذا این سفر هیچ ارتباطی به آمریکا ندارد و تبادل پیامی در این خصوص صورت نگرفته است.
الجزیره: بازگشت به مذاکرات با امریکا بصورت مستقیم یا غیرمستقیم در چه زمانی امکان پذیر است؟
عراقچی: هر زمانی که آمریکایی‌ها آماده مذاکره از موضع برابر و براساس منافع متقابل باشند. ظاهرا آنها عجله‌ای ندارند. ما هم عجله‌ای نداریم.
– الجزیره: گمان می‌رفت که هم پیمانان منطقه‌ای شما در جنگ اخیر در کنار شما قرار گیرند بویژه با توجه به پشتیبانی‌های فراوانی که از حوثی‌ها در یمن، حزب الله در لبنان و همچنین در عراق داشتید. اما در عمل هم پیمانان شما در این جنگ بزرگ در کنار شما قرار نگرفتند.
عراقچی: هم پیمانان ما با آن دیدی که شما نسبت به هم پیمان دارید که کشور‌ها یا مجموعه‌هایی با هم علیه دشمن دیگر متحد می‌شوند به آن شکل نیست. ما از حزب الله در لبنان، حماس در فلسطین، از گروه‌های دیگر در یمن و عراق همیشه حمایت کرده‌ایم به این دلیل که آنها برای یک هدف مشروع و کاملا موجه می‌جنگند. ما از آنان حمایت می‌کنیم به دلیل اینکه وظیفه انسانی و وظیفه سیاسی خودمان می‌دانستیم که از آنها حمایت کنیم. در جنگ اخیر آنها هم دچار حملاتی شدند که آموختند و خودشان تصمیم گرفتند که چگونه باید از خودشان دفاع کنند. ایران هم به اندازه کافی قوی هست که بتواند از خودش دفاع کند و احتیاجی به کشور دیگر یا هم پیمان دیگر نداشته باشد.
الجزیره: این زنجیره ائتلاف بعنوان محور مقاومت باعث بروز اختلافاتی با کشور‌های مختلف از جمله عربستان شده است.
عراقچی: مسئله اختلاف حوثی‌های یمن با سعودی‌ها به خودشان مربوط است. آنچه که ایران از آن حمایت کرد در جنگ با اسرائیل بود که آنها پشت سر مردم غزه ایستادند و واقعا به شکل قهرمانانه از مردم غزه حمایت کردند. ما در ارتباط بین آنها و عربستان هیچ دخالتی نداشته‌ایم، حتی همیشه سعی کرده‌ایم و هنوز هم می‌کنیم که بین آنها مصالحه ایجاد شود چراکه نباید دو کشور مسلمان با همدیگر بجنگند.
حزب الله در سوریه با عواملی که از طرف اسرائیل و امریکا برای سقوط به اصطلاح نظام سوریه هدایت می‌شدند، وارد جنگ شد. تاریخ، تجربه و تحولات بعدی هم نشان داد، حق با حزب الله بوده است. مشاهده می‌کنیم؛ وقتی نظام در سوریه عوض شد، اشغالگری اسرائیل ادامه بیشتری پیدا کرد و اراضی بیشتری از سوریه توسط رژیم اسرائیل اشغال شد، میزان کل سرزمین‌های اشغال شده در سوریه بسیار بیشتر از مساحت کل غزه است و سوریه با توطئه‌های اسرائیلی و غربی دارد به سمت تجزیه می‌رود. حزب الله اگر از سوریه حمایت کرد برای ثبات کل منطقه بود.
در عراق هم همین طور، گروه‌هایی که هستند در صحنه سیاست‌های داخلی عراق به عنوان گروه سیاسی نقش آفرینی می‌کنند. آنها به عنوان گرو‌های سیاسی حق دارند که به دنبال حقوق خود باشند، اما ما در رقابت‌های داخلی این گروه‌های هیچگاه دخالت نکرده‌ایم و نمی‌کنیم.
اعضای جبهه مقاومت همواره در نبرد مشروعی که علیه اشغالگری اسرائیل دارند مورد حمایت ایران بوده‌اند. ما هیچگاه انکار نکرده‌ایم و همیشه از این گروه‌ها علیه اشغالگری اسرائیل حمایت می‌کنیم به خاطر اینکه علیه یک هدف مشروع در حال مبارزه هستند؛ و این ربطی به این موضوع ندارد که این گروه‌ها وابسته به ایران هستند و تصوراتی که وجود دارد، اصلا صحیح نیست.
بعضا از این‌ها به عنوان پراکسی یا گروه نیابتی ایران یاد می‌شود که کاملا غلط است. این گروه‌ها جنبش‌های آزادیخواه هستند که به دنبال مبارزه با اشغالگری و استیلا طلبی رژیم صهیونیستی هستند و در این مورد همیشه مورد حمایت ایران می‌باشند.
الجزیره: شما از سوریه خارج شدید و سوریه اسد را از دست دادید. آیا در مورد سوریه جدید تحت حاکمیت احمد الشرع به نقطه صفر رسیدید؟
عراقچی: ما همیشه از مردم سوریه، استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه حمایت کرده و می‌کنیم. ما خواهان یک سوریه با ثبات هستیم، چون به نفع ثبات کل منطقه است. ما خواهان سوریه عاری از اشغال هستیم، چون برای صلح و ثبات در منطقه اهمیت دارد.
اگر به نظام بشار اسد هم کمک می‌کردیم به همین دلیل بود. الان هم همچنان از تمامیت ارضی و استقلال سوریه حمایت می‌کنیم و خواهان یک سوریه باثبات هستیم. دولت فعلی در سوریه به دنبال رابطه با ایران نیست، ما هم عجله‌ای نداریم و صبر می‌کنیم. تحولات سوریه متاسفانه در مسیر خوبی پیش نمی‌رود و ما هم فقط نظاره گر هستیم.
امیدواریم ثبات و آرامش در سوریه حفظ شود و سوریه عاری از اشغال رژیم صهیونیستی باشد. امیدوارهستیم تمام اقوام و گروه‌های سوری در صلح با همدیگر همزیستی داشته باشند و اگر از ما خواسته شود کمک کنیم حتما کمک خواهیم کرد. ولی ما در حال حاضر رابطه‌ای از این جهت با دولت سوریه نداریم. فقط نظاره گر هستیم و صبر می‌کنیم.
الجزیره: آیا آنها مایل به چنین ارتباطی نیستند یا شما تمایلی ندارید؟
عراقچی: آنها مایل نیستند ما هم عجله‌ای نداریم.
الجزیره: در ارتباط با کشور ترکیه بعنوان یک کشور بزرگ منطقه که موضوعات مختلفی از جمله مرز‌ها و سوریه با آن دارید. رابطه خود با ترکیه بویژه پس از تحولات سوریه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
عراقچی: ترکیه همسایه قدیمی و بزرگ ما است، تعاملات ما با ترکیه تعاملات بسیار وسیعی در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادیو امنیتی است. ما همسایگان خوبی برای هم بوده و هستیم. منافع مشترک و نگرانی‌های مشترک داریم و البته در برخی موارد هم اختلاف نظر داریم.
در بعضی از موضوعات به عنوان مثال همان موضوع سوریه با همدیگر اختلاف نظر داریم. فکر می‌کنم خیلی از نگرانی‌هایی که ما در مورد سوریه داشتیم برای دوستان ما در ترکیه هم روشن شده است. ما ارتباطات نزدیک با مقامات ترکیه داریم. دکتر پزشکیان و آقای اردوغان ملاقات‌ها و دیدار‌های متعدد داشته‌اند و من نیز با هاکان فیدان دوست نزدیک هستم.
من فکر می‌کنم اختلاف اصلی ما در موضوع سوریه بود. نوع نگاهی که داشتیم متفاوت بود. الان فکر می‌کنم بعد از تحولاتی که صورت گرفته مشخص شد که نگرانی‌های ما درست است. فکر نمی‌کنم چیزی که الان اتفاق افتاد مورد رضایت کسی در منطقه باشد. اشغالگری اسرائیل در سوریه افزایش پیدا کرد و خطر تجزیه سوریه کماکان ادامه دارد. این‌ها مورد رضایت هیچ کسی در منطقه نیست. ما با دولت ترکیه و بقیه دولت‌ها همچنان در حال مشورت هستیم و اگر زمانی لازم باشد ایران هم به ثبات و تمامیت ارضی سوریه کمک کند ما این کار را خواهیم کرد.
الجزیره: در ارتباط با عربستان سعودی بعنوان یک کشور بزرگ اسلامی نیز لطفا نگاه خود را نسبت به سطح روابط موجود میان دو کشور بیان کنید؟
عراقچی: رابطه ما عربستان الان بیشتر مبتنی بر اتفاق نظر و بسیار دوستانه است.
ما اختلاف نظر‌هایی داشته‌ایم که برخی اوقات جدی شده و حتی منجر به قطع رابطه شده است ولی ما هیچگاه عربستان سعودی را دشمن خودمان حساب نکردیم. سوء تفاهم بین ما زیاد بوده و اساسا بعد از انقلاب اسلامی در ایران دوستان ما در منطقه مقداری دچار سوءتفاهم‌هایی شدند و شاید هم اشتباهاتی از جانب ما بوده که به این سوءتفاهمات دامن زده است. مسائل مختلفی در گذشته بوده که الان نمیخواهم به موضوعات گذشته بپردازم.
الان از روابطه بسیار دوستانه برخوردار هستیم. من با برادرم فیصل بن فرحان مشورت‌ها و روابط خوبی دارم. سفر‌های زیادی در طول یکسال گذشته داشته‌ام. ما در مورد مسائل و تهدیدات منطقه اتفاق نظر داریم. ایران و عربستان در مورد ثبات در دو کشور و در کل منطقه اتفاق نظر دارند. در مورد اینکه یک دشمن مشترک داریم بیش از همیشه اتفاق نظر داریم.
من اراده جمهوری اسلامی ایران را برای گسترش روابط در تمام حوزه‌ها با عربستان سعودی اعلام می‌کنم. ایران و عربستان دو کشور بزرگ منطقه و جهان اسلام هستند و برکات رابطه حسنه و اتفاق نظر آنها به نفع کل منطقه است.
در یکسال گذشته چهار دیدار با ولیعهد محترم سعودی داشته‌ام. می‌توانم بگویم اراده برای همزیستی مسالمت آمیز و صلح و ثبات منطقه را در عربستان هم مشاهده کرده‌ام.
الجزیره: آیا اکنون در ایران تغییری در نگاه به حوزه روابط خارجی اتفاق افتاده است مبنی بر اینکه ایران نرمش بیشتری در قبال جهان نشان دهد؟
عراقچی: اگر منظورتان نرمش در مقابل دشمنان ما است که به ما حمله کردند، نه! چنین اراده‌ای در میان مردم ایران وجود ندارد. مردم ایران مردمی عزیز و با شرافت هستند و استقلال و عزت خودشان را با چیزی معامله نمی‌کنند. ولی اگر منظور شما این است که روابط خردمندانه و تعامل منطقی با کل دنیا داشته باشیم این سیاست ما در گذشته بوده و الان هم هست.
فراموش نکنید که جنگ به ما تحمیل شد در حالی که ما در حال مذاکره بودیم؛ بنابراین دیپلماسی از نظر ما یک اصل است. ما برای تعامل با دنیا و غرب آمادگی داریم و این را در عمل نشان داده‌ایم و آنها بوده‌اند که به دیپلماسی خیانت کرده‌اند. سیاست و راهبرد ما مبتنی بر دیپلماسی و تعامل است.
اولویت ما همسایگانمان هستند و سیاست حسن همجواری را با قدرت شروع کردیم و بعد از جنگ هم گسترش می‌دهیم. ما با غرب هم تعامل می‌کنیم، مذاکره می‌کنیم ولی دیکته نمی‌نویسیم و دستور نمی‌شنویم. مذاکره با دیکته کردن تفاوت دارد.
الجزیره: از جنابعالی جناب آقای دکتر عراقچی وزیر محترم امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و مولف کتاب «قدرت مذاکره» بایت حضور در این مصاحبه تشکر می‌کنم و به همه توصیه می‌کنم این کتاب را حتما مطالعه کنند تا با دیدگاه‌های ایشان در ارتباط با مذاکره آشنا شوند.
عراقچی: من یک فصل به کتابم اضافه خواهم کرد به عنوان «دیپلماسی زیرآتش» که تجربیاتم از این جنگ دوازده روزه را در آن خواهم آورد و انشالله به زودی منتشر می‌شود.
